ન્યૂઝીલેન્ડમાં 45 ભારતીય મહિલાઓને NRI પતિઓએ તરછોડી દીધી, દુબઇમાં સૌથી વધુ 1044 કેસ, 256 કેસ સાથે સિંગાપોર, 118 સાથે દોહા અને 112 કેસ સાથે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ પણ લિસ્ટમાં સામેલ
એક ચોંકાવનારા ઘટસ્ફોટમાં કેટલાક આંકડા સામે આવ્યા છે જેના પરથી વિદેશમાં લગ્ન કરવાનો મોહ ઓછો થઇ શકે છે. વિદેશ મંત્રાલયે માહિતી આપી હતી કે NRI સાથે લગ્ન કરનાર કુલ 1,871 ભારતીય મહિલાઓને તેમના જીવનસાથીઓએ વિદેશમાં છોડી દીધી છે. સંસદીય સત્ર દરમિયાન રાજ્યસભાના સાંસદ સતનામ સિંહ સંધુના પ્રશ્નના જવાબમાં આ વાત કહી હતી. આ આઘાતજનક આંકડાઓ હજારો મહિલાઓ દ્વારા સામનો કરવામાં આવતી ગંભીર વાસ્તવિકતાને પ્રકાશમાં લાવે છે, જે તેમને વિદેશમાં વિચલિત સ્થિતિમાં અને સમર્થન માટે અન્ય લોકોની દયા પર છોડી દે છે.
જે દેશોમાં આ કેસ નોંધાયા છે તેમાં દુબઈ કુલ 1,044 કેસ સાથે આવી ફરિયાદોનું કેન્દ્ર હતું. તે પછી 256 સાથે સિંગાપોર, 118 સાથે દોહા અને 112 કેસ સાથે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ છે. આ યાદીમાં સામેલ અન્ય દેશોમાં 62 સાથે ઓસ્ટ્રેલિયા, 57 સાથે યુનાઇટેડ કિંગડમ અને 45 સાથે ન્યુઝીલેન્ડનો સમાવેશ થાય છે. ડેટા દર્શાવે છે કે NRI જીવનસાથીઓ દ્વારા ત્યાગ કોઈ એક પ્રદેશ પૂરતો મર્યાદિત નથી પરંતુ સમગ્ર વિશ્વના અનેક દેશોમાં ફેલાયેલો છે જ્યાં ભારતીયો જઇને વસ્યા છે.
આ વધતી જતી સમસ્યાનો સામનો કરવાના તેના પ્રયાસમાં, ભારત સરકારે બહુ-પાંખીય વ્યૂહરચના લાગુ કરી છે. વિદેશમાં ભારતીય મિશનો અને પોસ્ટ્સ ત્યજી દેવાયેલી મહિલાઓને સમર્થન આપવા માટે નિર્ણાયક રહ્યા છે. જ્યાં ઇન્ડિયન મિશન દ્વારા કેટલાક પગલાં લેવાનો પણ સમાવેશ થાય છે:
કાઉન્સેલિંગ અને કાનૂની માર્ગદર્શન: સંબંધિત દેશોમાં કાનૂની પ્રક્રિયાઓ અને મિકેનિઝમ્સ વિશે માહિતી આપે છે.
ભારતીય સમુદાય કલ્યાણ ફંડ (ICWF) હેઠળ નાણાકીય અને કાનૂની સહાય: અસરગ્રસ્ત મહિલાઓને કેસ-ટુ-કેસ આધારે નાણાકીય સહાય, કાનૂની સહાય અને નિર્વાહ ભથ્થું પણ આપવામાં આવે છે.
ઇમર્જન્સી હેલ્પલાઇન્સ: તાત્કાલિક ચિંતાઓને દૂર કરવા માટે 24×7 હેલ્પલાઇનની સ્થાપના કરવામાં આવી છે.
સપોર્ટ નેટવર્ક: પીડિત મહિલાઓને તેમની સમસ્યાઓનો સામનો કરવામાં મદદ કરવા માટે એનજીઓ, મહિલા સંગઠનો અને સ્થાનિક ભારતીય સંગઠનો સાથે સહયોગ પૂરો પડાય છે. ભારતમાં ત્યજી દેવાયેલી મહિલાઓ માટે, મંત્રાલય ભૂલભરેલા NRI પતિઓની કોર્ટમાં હાજરી સુનિશ્ચિત કરવા માટે વીડિયો કોન્ફરન્સિંગને સક્ષમ કરવા સહિત ન્યાયિક પ્રક્રિયાઓની સુવિધા આપે છે.
આ દરમિયાનગીરીઓ છતાં, ભારતમાં આવા કેસોની ચોક્કસ સંખ્યાને ટેબ્યુલેટ કરવા માટે કોઈ ઔપચારિક મૂલ્યાંકન હાથ ધરવામાં આવ્યું નથી. વ્યાપક ડેટાનો અભાવ સમસ્યાના સંપૂર્ણ સ્કેલને માપવા માટે પડકારરૂપ બનાવે છે. તેમ છતાં, MEA એ પીડિત પક્ષકારો વચ્ચે સમાધાનને પ્રોત્સાહન આપવા માટે ઓપન હાઉસ મીટિંગ્સ, વૉક-ઇન સેશન્સ અને મધ્યસ્થીઓનું આયોજન કરીને આવા કિસ્સાઓને ઘટાડવાની તેની પ્રતિબદ્ધતા પર ભાર મૂક્યો હતો.
આંકડાઓ ઉપરાંત, આ મહિલાઓ માટે તે ખૂબ જ વ્યક્તિગત વેદના છે. સ્થાનિક ભાષા કે દેશની કાનૂની પ્રણાલીઓ જાણ્યા વિના, ઘણા વિદેશી દેશોમાં ફસાયેલા છે. ત્યાગ ઘણીવાર રહેઠાણની સ્થિતિ, નાણાકીય વિનાશ અને ભાવનાત્મક વિનાશમાં પરિણમે છે. ઉદાહરણ તરીકે, યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં મિશન, કામચલાઉ આશ્રયસ્થાનો, પરત ફ્લાઇટ ટિકિટો અને કાનૂની વકીલોને જોડાણ આપવા માટે સામાન્ય પ્રોટોકોલથી આગળ વધી ગયા છે. એક વરિષ્ઠ અધિકારી દ્વારા સમજાવ્યા મુજબ, “અમે એ સુનિશ્ચિત કરવા માંગીએ છીએ કે પીડિતોને તેમની જીવનરેખા પુનઃ મળે અને છેવટે, ગૌરવ અને સ્વાભિમાન સાથે જીવન જીવી શકે.
જ્યારે સરકારે આ સંદર્ભે મોટા પગલાં લીધાં છે, પરંતુ હજુ ઘણું કરવાનું બાકી છે. એડવોકેટ વધુ અસરકારક નિવારણની માંગ કરી રહ્યા છે, જેમ કે એનઆરઆઈ માટે ફરજિયાત પ્રી-મેરિટલ કાઉન્સેલિંગ અને એનઆરઆઈ લગ્નોને નિયંત્રિત કરતા કડક કાયદાનો સમાવેશ થાય છે. વધુ જાગૃતિ ઝુંબેશ અને કાયદાકીય સુધારા સંભવિત અપરાધીઓને રોકવામાં અને સંવેદનશીલ મહિલાઓને શોષણથી બચાવવામાં મદદ કરી શકે છે.
જ્યારે સરકાર અને ભારતીય મિશન તેમની દુર્દશાને દૂર કરવા માટે તમામ રીતે પ્રયાસ કરી રહ્યાં છે, તે મહત્વનું છે કે તેમનો અવાજ સાંભળવામાં આવે અને તેમની વાર્તાઓ પ્રણાલીગત પરિવર્તન માટે ઉત્પ્રેરક તરીકે કાર્ય કરે છે. તેમના એનઆરઆઈ જીવનસાથીઓ દ્વારા ત્યજી દેવાયેલી હજારો મહિલાઓ માટે, ન્યાય અને પુનઃપ્રાપ્તિ સતત પ્રક્રિયા રહે છે.