લોકસભા અને રાજ્યસભામાં બીજી એપ્રિલે વક્ફ સંશોધન બિલ લાવવાની તૈયારી, બજેટ સત્રના અંતિમ બે દિવસે વક્ફ બિલ પર ઘમાસાણ સર્જાશે
સરકાર સંસદના વર્તમાન બજેટ સત્રના બીજા તબક્કામાં વક્ફ સુધારા બિલ લાવવાની તૈયારી કરી રહી છે. આ બિલ 2 એપ્રિલે લોકસભામાં રજૂ કરવામાં આવી શકે છે. સંસદીય બાબતો અને લઘુમતી કલ્યાણ મંત્રી કિરેન રિજિજુએ 8 ઓગસ્ટ 2024ના રોજ લોકસભામાં આ બિલ રજૂ કર્યું હતું, જેને વિપક્ષના હોબાળા બાદ સંયુક્ત સંસદીય સમિતિ (JPC)ને મોકલવામાં આવ્યું હતું. જગદંબિકા પાલના નેતૃત્વ હેઠળની JPCના અહેવાલ પછી, આ સંબંધિત સુધારેલા બિલને કેબિનેટ દ્વારા પહેલાથી જ મંજૂરી આપવામાં આવી છે. જો સરકાર આ બિલ સંસદમાં લાવે છે, તો તેને પસાર કરાવવું ઓછું પડકારજનક નહીં હોય. આ બિલ પહેલાથી જ JPC દ્વારા આવી રહ્યું છે.
સંસદમાં નંબર ગેમ શું છે?
લોકસભાની વર્તમાન સંખ્યા 542 છે અને ભાજપ 240 સભ્યો સાથે સૌથી મોટો પક્ષ છે. ભાજપના નેતૃત્વ હેઠળના શાસક રાષ્ટ્રીય લોકશાહી જોડાણ પાસે 293 સભ્યો છે, જે બિલ પસાર કરવા માટે જરૂરી 272 ના જાદુઈ આંકડા કરતા વધુ છે. વિપક્ષની વાત કરીએ તો, કોંગ્રેસના 99 સભ્યો છે અને જો આપણે ઇન્ડિયા બ્લોકમાં સમાવિષ્ટ બધા પક્ષોને ઉમેરીએ તો પણ આ સંખ્યા ફક્ત 233 સુધી પહોંચે છે. આઝાદ સમાજ પાર્ટીના એડવોકેટ ચંદ્રશેખર, શિરોમણી અકાલી દળના હરસિમરત કૌર બાદલ પણ એવા સાંસદ છે જેમના પક્ષો NDA કે ઇન્ડિયા બ્લોક કોઈપણ ગઠબંધનમાં નથી. કેટલાક અપક્ષ સાંસદો પણ છે જે ખુલ્લેઆમ કોઈપણ ગઠબંધન સાથે નથી.
ઉપલા ગૃહ રાજ્યસભાની વાત કરીએ તો, હાલમાં ગૃહની સંખ્યા 236 સભ્યોની છે. આમાં ભાજપની સંખ્યા 98 છે. જો આપણે ગઠબંધનો પર નજર કરીએ તો, NDA સભ્યોની સંખ્યા લગભગ 115 છે. જો આપણે સામાન્ય રીતે સરકારની તરફેણમાં મતદાન કરતા છ નામાંકિત સભ્યો ઉમેરીએ, તો NDA સંખ્યાના રમતમાં 121 સુધી પહોંચી જશે, જે બિલ પસાર કરવા માટે જરૂરી 119 કરતા બે વધુ છે. રાજ્યસભામાં કોંગ્રેસના 27 સભ્યો અને ઈન્ડિયા બ્લોકના અન્ય ઘટક પક્ષોના 58 સભ્યો છે. કુલ મળીને વિપક્ષ પાસે 85 સાંસદો છે. રાજ્યસભામાં YSR કોંગ્રેસના નવ, BJDના સાત અને AIADMKના ચાર સભ્યો છે. નાના પક્ષો અને અપક્ષો સહિત, ત્રણ સભ્યો એવા છે જે ન તો શાસક ગઠબંધનમાં છે કે ન તો વિપક્ષી ગઠબંધનમાં.
બિલ પર સરકાર વિરુદ્ધ વિપક્ષ કેમ?
શાસક પક્ષનું કહેવું છે કે વકફ સુધારા બિલ દ્વારા તેની મિલકતો સંબંધિત વિવાદોનું સમાધાન કરવાનો અધિકાર પ્રાપ્ત થશે. વકફ મિલકતનો વધુ સારી રીતે ઉપયોગ થશે અને તેનાથી મુસ્લિમ સમુદાયની મહિલાઓને પણ મદદ મળશે. ભાજપના સાંસદ જગદંબિકા પાલના નેતૃત્વ હેઠળની JPC એ NDA ના ઘટક પક્ષો દ્વારા રજૂ કરાયેલા 14 સુધારાઓ સાથે સંસદમાં પોતાનો અહેવાલ રજૂ કર્યો હતો. જેપીસીએ વિપક્ષ દ્વારા પ્રસ્તાવિત 44 સુધારાઓને નકારી કાઢ્યા હતા.
વકફ બિલ સામે મુખ્ય વાંધાઓ શું છે?
1. હવે કોઈપણ વકફ મિલકત વિવાદના નિર્ણય માટે હાઈકોર્ટમાં જઈ શકાય છે. જોકે અગાઉ વક્ફ ટ્રિબ્યુનલનો નિર્ણય અંતિમ માનવામાં આવતો હતો.
2.હવે વકફ દાન આપ્યા વિના કોઈપણ મિલકત પર અધિકારનો દાવો કરી શકતો નથી, પરંતુ અગાઉ, કોઈપણ મિલકત ફક્ત દાવા સાથે વકફની મિલકત બની જતી હતી.
3. વક્ફ બોર્ડમાં એક મહિલા અને અન્ય ધર્મના બે સભ્યો હોવા જોઈએ. પરંતુ અગાઉ બોર્ડમાં કોઈ મહિલા કે અન્ય ધર્મના સભ્યો નહોતા.
4. કલેક્ટર વકફ મિલકતનો સર્વે કરી શકશે અને તેમને મિલકત નક્કી કરવાનો અધિકાર આપવામાં આવ્યો છે.