લોકસભામાં NDAના 293 સાંસદો છે. ઇન્ડી એલાયન્સ પાસે 235 સાંસદો, આજે ભારતીય સમય અનુસાર બપોરે 12 કલાકે રજૂ કરાશે WAQF સંશોધક બિલ
દેશના સૌથી મોટા અને સૌથી શક્તિશાળી મુસ્લિમ સંગઠન, વક્ફ બોર્ડનો સમય હવે ભૂતકાળની વાત છે કે નહીં તે નક્કી થશે. સરકાર બપોરે 12 વાગ્યે લોકસભામાં વકફ સુધારા બિલ લાવી રહી છે. આજે મતદાન પણ થશે અને એવું માનવામાં આવે છે કે મોદી સરકાર તેના ત્રીજા કાર્યકાળના સૌથી મહત્વપૂર્ણ બિલને પાસ કરાવવામાં સફળ થઇ શકે છે. અત્યાર સુધી, નીતિશ કુમાર, ચંદ્રબાબુ નાયડુ, દેવેગૌડા, ચિરાગ પાસવાન, માંઝી, જયંત ચૌધરીના પક્ષોએ બિલને સમર્થન આપવા માટે લીલી ઝંડી આપી દીધી છે. કર્ણાટકમાં સાથી પક્ષ જેડીએસના બંને સાંસદો પણ આવતીકાલે વકફ સુધારા બિલને સમર્થન આપશે.
ત્રીજા પ્રયાસમાં ભાજપ પોતાના દમ પર બહુમતી મેળવવા માટે 32 બેઠકો ઓછી હોવા છતાં, સરકાર થોડા કલાકોમાં જ સંસદમાં વક્ફ સુધારા બિલ પર પોતાની તાકાત બતાવશે. ભલે ભાજપે લોકસભામાં ગત વખતની સરખામણીમાં 63 બેઠકો ગુમાવી હોય, પણ સરકાર કહેવા જઈ રહી છે કે બેઠકો ગુમાવવાને કારણે અમે મોટા નિર્ણયો લેવામાં શરમાતા નથી. જોકે ત્રીજા કાર્યકાળમાં, મોદી સરકાર 14 ગઠબંધન પક્ષોના 53 સાંસદોના સમર્થન પર નિર્ભર છે, પરંતુ થોડા કલાકોમાં સરકાર કહેવા જઈ રહી છે કે બહુમતી કરતાં સર્વસંમતિ મોટી છે. આવી સ્થિતિમાં, આજે આપણે સમજવું પડશે કે શું વક્ફ બિલથી દેશમાં ધર્મનિરપેક્ષતાના નામે રાજકારણનો સમય બદલાશે?
શું મુસ્લિમ મતોનું રાજકારણ બદલાશે?
‘ધર્મનિરપેક્ષતાની રાજનીતિ’ એ એક એવો શબ્દ છે જે 90ના દાયકાના રાજકારણમાં ભાજપ વિરુદ્ધ વિપક્ષ દ્વારા બનાવવામાં આવ્યો હતો. જ્યાં વિપક્ષ ભાજપને સાંપ્રદાયિક કહીને અને ધર્મનિરપેક્ષતાનો દાવો કરીને એક થશે, અને પછી ભાજપ સત્તામાં હોવા છતાં, ધર્મનિરપેક્ષતાના છત્રછાયા હેઠળ વિપક્ષના રાજકારણ સામે મોટા નિર્ણયો લેવામાં ખચકાટ અનુભવશે. પરંતુ 21મી સદીમાં મોદી શૈલીનું રાજકારણ અલગ છે. બુધવારે વક્ફ સુધારા બિલના મુદ્દા પર બિનસાંપ્રદાયિકતાના ધોરણે ભાજપ સામે એક થવાની વિપક્ષની યોજનાઓ હવામાં લટકતી રહી શકે છે કારણ કે ગઠબંધન સરકાર હોવા છતાં, નીતિશ-નાયડુ, ચિરાગ, માંઝીના સમર્થનથી મોદી સરકારનો હાથ ઉપર હોય તેવું લાગે છે.
સરકાર જે વકફ બિલ દ્વારા ફેરફારો લાવી રહી છે તે ફક્ત વકફ બોર્ડને જ નહીં, પરંતુ દેશમાં મુસ્લિમ મતોની રાજનીતિ અને ધર્મનિરપેક્ષતાના નામે ચાલી રહેલા રાજકારણને પણ બદલી રહ્યું છે. કારણ કે વિપક્ષના તમામ ટોણા અને વાંધાઓ છતાં, ન તો નીતિશ, ન ચંદ્રબાબુ નાયડુ, ન ચિરાગ પાસવાન, ન તો જયંત ચૌધરીએ બિલનો વિરોધ કર્યો છે. જો બુધવારે લોકસભામાં વકફ સુધારા બિલ પસાર થઈ જાય છે, તો તે રાહુલ ગાંધીના રાજકારણ માટે એક આંચકો હશે.
વિપક્ષ માટે નિરાશા
થોડા મહિના પહેલા, રાહુલ ગાંધી સતત ભાજપ પર લોકસભામાં બહુમતીથી દૂર રહેવા બદલ કટાક્ષ કરી રહ્યા હતા અને કહી રહ્યા હતા કે અમે વડા પ્રધાનનો વિશ્વાસ નબળો પાડી દીધો છે. આપણે નરેન્દ્ર મોદીને માનસિક રીતે સંપૂર્ણપણે ખતમ કરી દીધા છે. પ્રધાનમંત્રીનો સંપૂર્ણ વિશ્વાસ ગાયબ થઈ ગયો છે. લોકસભા ચૂંટણી પછી રાહુલ ગાંધી જ્યાં પણ ગયા, ત્યાં દરેક રેલીમાં તેમણે દાવો કર્યો કે તેમણે વડા પ્રધાન મોદીનો વિશ્વાસ તોડ્યો છે. પરંતુ હવે એક વર્ષથી પણ ઓછા સમયમાં, એક તરફ, મોદી સરકારે હરિયાણા, મહારાષ્ટ્ર અને દિલ્હીમાં પણ ચૂંટણી જીતી લીધી છે, અને બીજી તરફ, તેના ત્રીજા કાર્યકાળમાં, તેણે વક્ફ સુધારા સંબંધિત એક મોટું બિલ લોકસભામાં લાવવા અને તેને પસાર કરાવવાની તૈયારીઓ કરી છે. ઈરાદો સ્પષ્ટ છે, ચૂંટણીનું મેદાન હોય કે સંસદમાં બિલ પસાર કરવાનું હોય, પીએમ મોદીનું રાજકારણ ઝૂકવાનું નથી.
હવે કોઈ પણ ‘પરંતુ’ દેખાતું નથી અને કોઈ પણ ‘પરંતુ’ પણ દેખાતું નથી. નીતિશ કુમારની પાર્ટી તરફથી ખુલ્લેઆમ કહેવામાં આવ્યું છે કે અમે કાલે વકફ સુધારા બિલને સમર્થન આપીશું. આજતક સાથે વાત કરતા, જેડીયુના મુખ્ય દંડક દિલેશ્વર કામતે કહ્યું કે તેમના સાંસદો સંસદની અંદર સરકારના સમર્થનમાં જોરદાર મતદાન કરશે. આ માટે પાર્ટીના તમામ સાંસદોને વ્હીપ જારી કરવામાં આવ્યો છે.
વકફ સુધારા બિલ, મુસ્લિમ અનામત અને સમાન નાગરિક સંહિતા, આ એવા મુદ્દાઓ છે જેના પર ગયા વર્ષથી ચર્ચા થઈ રહી છે કે શું ભાજપ માટે તેના સાથી પક્ષો સાથે આ મુદ્દાઓ પર સમાધાન કરવું મુશ્કેલ બનશે. જો આપણે આવતીકાલે લોકસભામાં રજૂ થનારા બિલનું ઉદાહરણ લઈએ તો, ઓલ ઈન્ડિયા મુસ્લિમ પર્સનલ લો બોર્ડથી શરૂ કરીને સમગ્ર વિપક્ષનું રાજકારણ નીતિશ કુમાર અને ચંદ્રાબાબુ નાયડુ દ્વારા બિલનો વિરોધ કરવા પર કેન્દ્રિત હતું. પરંતુ એવું લાગે છે કે મોદી સરકાર વિપક્ષના આ પગલાંને સફળ નહીં થવા દે. એટલા માટે નીતિશ કુમારે બિલ અંગે સૂચવેલી શરતો બિલમાં સામેલ કરવામાં આવી હતી. પરિણામ એ આવ્યું છે કે સૂત્રોના મતે, નીતિશ કુમારની પાર્ટીએ બિલને ટેકો આપવાનો નિર્ણય લીધો છે.
વિરોધી પક્ષનો ખેલ નંબર ગેમથી નહીં બને
નીતિશ કુમારના પલટાનો ઇતિહાસ જોઈને, આ વખતે વિપક્ષે વિચાર્યું હશે કે કોણ જાણે, ઇફ્તાર પાર્ટીઓનું આયોજન કરનારા સુશાસન બાબુ ફરીથી પલટાશે, તેથી જ ઓવૈસીની પાર્ટીના નેતાઓ પણ મુસ્લિમ મતોના નામે નીતિશ કુમારને ભાજપ વિરુદ્ધ ઉશ્કેરવામાં અંત સુધી રોકાયેલા રહ્યા. વિપક્ષ નીતિશ કુમાર અને ચંદ્રબાબુ નાયડુ પર આધાર રાખીને વકફ બિલને રોકવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યો છે કારણ કે સંખ્યાના ખેલમાં વિપક્ષનો કોઈ હાથ નથી.
શું કહે છે નંબર ગેમ ?
લોકસભામાં NDAના 293 સાંસદો છે. ઓલ ઈન્ડિયા એલાયન્સ પાસે 235 સાંસદો છે, અને જો આમાં અન્ય સાંસદો ઉમેરવામાં આવે તો આ સંખ્યા ફક્ત 249 થાય છે. જ્યારે બહુમતીનો આંકડો 272 છે. વિપક્ષને લાગ્યું કે જો 16 સાંસદો સાથે TDP અને 12 સાંસદો સાથે JDU વક્ફ બિલનો વિરોધ કરે, તો રમત બદલાઈ શકે છે કારણ કે પછી NDA ની સંખ્યા ઘટીને 265 થઈ જશે અને બિલનો વિરોધ કરનારાઓની સંખ્યા 277 થઈ જશે.
ઓલ ઈન્ડિયા મુસ્લિમ પર્સનલ લો બોર્ડે ત્રણ જગ્યાએ વિરોધ પ્રદર્શન કર્યા
આ આશા સાથે, ઓલ ઈન્ડિયા મુસ્લિમ પર્સનલ લો બોર્ડે દેશમાં ત્રણ સ્થળોએ વિરોધ પ્રદર્શન ચાલુ રાખ્યું. આ પ્રદર્શન ત્રણ સ્થળોએ થયું, દિલ્હી, બિહારની રાજધાની પટના અને આંધ્રપ્રદેશના વિજયવાડા. આના પરથી તમે સમજી શકો છો કે નીતિશ કુમાર અને ચંદ્રબાબુ નાયડુને બિલ વિરુદ્ધ લાવવા માટે વિરોધ પક્ષો અને મુસ્લિમ પર્સનલ લો બોર્ડ દ્વારા કેટલા પ્રયત્નો કરવામાં આવ્યા હતા અને કેટલું દબાણ કરવામાં આવ્યું હતું. મુસ્લિમ પર્સનલ લો બોર્ડ દ્વારા કરવામાં આવેલા પ્રદર્શન દરમિયાન પણ નીતિશ અને નાયડુના નામ લખેલા પોસ્ટરો લગાવવામાં આવ્યા હતા જેથી તેઓ બિલનો વિરોધ કરે.
નીતિશ કુમાર કેમ વક્ફ બિલની તરફેણમાં
મુસ્લિમોના હિત અને મતોના દાવાઓ વચ્ચે, એક સમયે એવું લાગતું હતું કે નીતિશ કુમાર વકફ બિલથી પણ પીછેહઠ કરી શકે છે. જ્યારે મુખ્યમંત્રી અચાનક પટનામાં સક્રિય થયા અને નેતાઓ અને કાર્યકરોને મળવા માટે રાજ્ય કાર્યાલય પહોંચ્યા. ત્યાં સુધી કેટલાક એવા નિવેદનો આવ્યા જેનાથી કોઈને આશ્ચર્ય થયું કે શું નીતિશ કુમાર સસ્પેન્સ સાથે રમી શકશે. પહેલું નિવેદન જેડીયુના એમએલસી ગુલામ ગૌસે આપ્યું હતું, જેમણે કહ્યું હતું કે વકફ બિલ પાછું ખેંચવું રાષ્ટ્રીય હિતમાં છે. આ પછી બીજા નિવેદને બધાને ચોંકાવી દીધા હતા. જેડીયુના પ્રવક્તા અભિષેક ઝાએ કહ્યું કે નીતિશ કુમાર સાંપ્રદાયિક શક્તિઓ સાથે સમાધાન કરતા નથી.
આ બે નિવેદનો પછી, એવું લાગતું હતું કે બુધવારે લોકસભામાં રજૂ થનારા વક્ફ બિલ પર નીતિશ કુમારના પક્ષનો સસ્પેન્સ ખરેખર રાજકારણમાં કોઈ વળાંક લઈ શકે છે કે નહીં. પરંતુ હાલમાં, વકફ બિલ રજૂ થવાના થોડા કલાકો પહેલા સુધીના રાજકારણની વાસ્તવિકતા એ છે કે વિપક્ષને નીતિશ કુમારના ખભા પર વિરોધની બંદૂક મૂકીને ફાયર કરવાની કોઈ શક્યતા દેખાતી નથી કારણ કે સરકારે વકફ સુધારા બિલ પર શરતો સાથે JDU ના દરેક સૂચનનો સ્વીકાર કર્યો છે.
સરકારે નીતિશની બધી માંગણીઓ સ્વીકારી
નીતિશ કુમાર ઇચ્છતા હતા કે જમીન રાજ્યનો વિષય છે અને વકફ જમીન પર રાજ્ય સરકારનો અધિકારક્ષેત્ર હોવો જોઈએ. વકફ બિલમાં આનો સ્વીકાર કરવામાં આવ્યો છે. નીતિશ કુમાર ઇચ્છતા હતા કે નવો કાયદો જૂની તારીખથી લાગુ ન થાય, જૂની મસ્જિદો, દરગાહ કે અન્ય મુસ્લિમ ધાર્મિક સ્થળો સાથે કોઈ છેડછાડ ન થાય, આ વાતને પણ બિલમાં સ્વીકારવામાં આવી છે. ઉપરાંત, રાજ્ય સરકાર મિલકત વકફ છે કે નહીં તે નક્કી કરવા માટે કલેક્ટર કક્ષાના અધિકારીની નિમણૂક કરી શકે છે. આ માંગણી પણ સ્વીકારાઈ ગઈ છે. એટલે કે, મુફ્તી હોય કે મૌલાના હોય કે વિપક્ષની રણનીતિ હોય, હાલમાં, વક્ફ સુધારા બિલ પર નીતિશ કુમારે જે મોદીનો ટેકો પકડ્યો હતો તેને કોઈ હલાવી કે છૂટો કરી શકતું નથી.